Kadına şiddet her geçen gün artarken, yaşanan olaylar pek çok açıdan tartışma konusu olmaya devam ediyor. Daha evvel de sık sık gündeme gelen gündüz jenerasyonu programları da yine tartışmaya dahil oldu. Aydınlık gazetesi manşetine taşıdığı haberde Cumhuriyet Bayanları Derneği tarafından yapılan bir araştırma sonucunu yayımladı.
Cumhuriyet Bayanları Derneği (CKD) tarafından yapılan araştırma sonuçlarına göre TV yayınlarında, bayana yönelik şiddete rastlama oranı yüzde 90. Şiddetin sıradanlaştırıldığı fikrine katılanların oranı ise yüzde 80! İzleyicilerin yarısı gündüz nesli bayan programlarını sakıncalı görüyor. Yüzde 39 diğer seçenek sunulmadığı için izlediğini belirtiyor.
MEDYA ÇALIŞMASININ BİRİNCİ AYAĞI OLAN ARAŞTIRMA TAMAMLANDI
CKD tarafından yürütülen “Kadına Yönelik Şiddetle Gayrette Medyanın Sorumluluğu” çalışmasının bir ayağı tamamlandı. “Toplumun Televizyon Dizileri, Gündüz Jenerasyonu Programları ve Toplumsal Medya Ağlarındaki Bayana Yönelik Şiddete Ait Algısını ve Medyadan Beklentilerini Belirleme Araştırması” yapıldı. Kimi sonuçları kamuoyuna açıklandı.
İLGİ ŞAŞIRTTI
CKD Genel Merkezinde bahse ait bir basın toplantısı düzenlendi. CKD Genel Başkanı Tülin Oygür, anket sonuçlarına ait şu değerlendirmeyi yaptı:
“İçişleri Bakanlığınca da desteklenen bu çalışmayla, halkımızın, başta televizyon olmak üzere kitle bağlantı araçlarındaki yayınları; bayanlarımız, aile kurumumuz, kıymetlerimiz ve kültürümüz tarafından nasıl değerlendirdiğini ortaya koymak istedik. Çok sayıda şubemizle halkın içinde çalıştık ve bizleri de şaşırtan bir ilgi gördük.
İMZA MASALARINDA KUYRUK OLUŞTU
Medyayı sorumlu yayıncılık yapmaya davet eden imza masalarımız önünde kuyruklar oluştu. Design Araştırma Şirketine yaptırdığımız ‘toplumun televizyon yayınlarındaki bayana yönelik şiddete ait algısını belirlemeye yönelik’ anketin sonuçları ise geniş manada medyadaki durumun çok olumsuz olduğunu ve acilen tedbir alınması gerektiğini ortaya koymuştur.”
TÜRKİYE GENELİNDE
Araştırma; 31 Ağustos-24 Eylül 2024 tarihleri ortasında, Türkiye genelinde haftada en az 1-2 gün televizyon seyreden, 18 yaş bayan ve erkek iştirakçilerle yapıldı. İştirakçilerin yüzde 60’ı bayan, yüzde 40’ı erkeklerden oluştu. Görüşmeler kantitatif araştırma usulleriyle online anket tekniğinde yapıldı.
ŞİDDETE RASTLAMA ORANI YÜZDE 90
Araştırmaya göre TV yayınlarında, bayana yönelik şiddete rastlama oranı yüzde 90. Bayana yönelik şiddete “çok” ve “çok sık” rastlayanlar da yüzde 74 oranında. Oygür, “Bu sayılar hepimiz için değerli bir ikaz olmalıdır. Bu haliyle televizyonların, bayana yönelik şiddetin daima göz önünde olduğu tehlikeli bir yapıya dönüştüğü anlaşılmaktadır. O kadar ki, bayana yönelik şiddet, TV yayınları aracılığıyla halkımıza ‘yaşamın gündelik bir parçası’ sıradanlığı içinde sunulmaktadır.” değerlendirmesini yaptı.
TOPLUMSAL AYRIMCILIK
TV yayınlarında bayana yönelik şiddet algısı bayanlarda erkeklerden yüksek. Bu oran bayanlarda yüzde 81 iken erkeklerde yüzde 65. Kadınlar TV yayınlarında bayana yönelik ruhsal ve ekonomik şiddeti birinci iki sırada algılıyor. Oygür’e nazaran bu datalar bayanların toplumda ayrımcılığa maruz kaldıkları gerçeğini apaçık yansıtıyor.
Araştırmaya nazaran her 100 bayandan 35’i, 100 erkekten 15’i gündüz jenerasyonu bayan programlarının sadık izleyicisi. Bu programları sık ya da seyrek izleme oranı ise yüzde 63. En yüksek oranda izleyen kümeler, klâsik konut bayanı tarifine oturuyor.
YARISI SAKINCALI BULUYOR
İzleyicilerin yarısı gündüz nesli bayan programlarının yetişkin olmayanlar için sakıncalı olduğu, bununla birlikte izleyiciden ilgi gördüğü ve sağladığı yüksek reklam geliri nedeniyle televizyon kanallarında ısrarla yer aldığı görüşünde. Bu programların toplumumuzdan gerçek kesitler sunduğu ve eğitici olduğu tabiri ise yüzde 23 ile en az onaylanan tabir. Oygür, “Bu bilgiler gündüz jenerasyonu bayan programlarının pek onaylanmamakla birlikte pekâlâ izleniyor ve kar sağladığı için televizyon kanallarınca korunuyor olmasına sitemli bir gönderme olarak okunmalıdır.” değerlendirmesinde bulundu.
‘BAŞKA SEÇENEK YOK’
Verilere nazaran gündüz jenerasyonu bayan programları en başta, öbür seçenek sunulmadığı için
İzleniyor. Bu programları o saatlerde televizyonda izlemeye bedel öteki şey olmadığı için izlediğini belirtenlerin oranı yüzde 39 ile birinci sırada. İkinci sırada yüzde 28 ile “katılanların başlarından geçenleri enteresan bulduğum için izliyorum” sözü yer alıyor. Oygür, bu programların geniş kitleleri “mıknatıs üzere çektiğini” belirterek, “Evin gündüz sakinleri diyebileceğimiz çoğunluğu konut bayanı, emekli, yaşlı ve işsizlerden oluşan milyonlarca vatandaşımız, Anadolu kültürü ve cumhuriyet aydınlanması üzerinde tepinen bu programlarla baş başa bırakılmaktadır.” dedi.
DİZİDEKİ ‘KADIN’: ALDATILAN, SEKSİ, ÇARESİZ, YALANCI
Araştırmaya nazaran izleyicilerin yarısı birçok dizinin aile, bayan ve çocuklar açısından sakıncalı mevzular ve olumsuz iletiler içerdiğini düşünüyor. “Yerli diziler bayana yönelik şiddeti sıradanlaştırıyor ve körüklüyor” sözünü cinsiyet, yaş, eğitim seviyesi, gelir durumu, hayat şekli özelliklerine bakmaksızın izleyicilerin yüzde 80’i onaylıyor. Bu sonuca ait “Dizilerdeki bayana yönelik şiddet toplum için uyarıcıdır, eğiticidir” savı bütünüyle temelsiz çıkmıştır.” diyen Oygür, yerli dizilerde bayan karakterlerin “aldatılan, berbat kalpli, seksi, çaresiz, yalancı” olarak temsil edilmesine dikkat çekti.
‘KÖTÜ KARAKTERLER’ REKLAM GELİRİNİ ARTIRIYOR
Sahte bir bayan algısı yaratıldığına işaret eden Oygür, bu durumun reklam gelirleriyle bağdaştırıldığına ait de “Kadınlarımız olumsuz karakterlere büründürülerek reklamlara kurban ediliyor! Yerli dizilerde kötü/olumsuz bayan karakterlere fazla yer verilmesi yüzde 50 oranında daha çok ilgi çekmesine ve reklam gelirinin yükselmesine, yüzde 36 oranında da toplumda böylelerinin esasen var olmasına bağlanıyor. Kötü/olumsuz karakter tercihini açıklayan bu iki münasebet de toplumdaki bayan algısının aşındığı tehlikesine işaret ediyor.” dedi.